Historia Zakładu Japonistyki i Sinologii
Utworzony w październiku 1987 roku Zakład Japonistyki należy do najmłodszych jednostek podlegających Instytutowi Filologii Orientalnej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od początku swojego istnienia Zakład prowadził nauczanie na specjalności japonistyka w systemie dziennych studiów magisterskich, wykształciwszy do tej pory 115 magistrów i 5 doktorów.
Powstanie nowego kierunku poprzedził oficjalny, międzywydziałowy lektorat języka japońskiego w roku akademickim 1986/87, który prowadził mgr Andrzej Kowalunas. Pierwsze jednak wzmianki o nauce japońskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim miały już miejsce w okresie międzywojennym – w latach 1930-1932 lektorat tego języka prowadził dr D. Carr. Wznowienie lektoratu nastąpiło w latach 1979-1981, kiedy to nauczania podjął się pan Yagi Mitsuwaki.
Inicjatorem utworzenia japonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim był prof. Andrzej Czapkiewicz, ówczesny dyrektor Instytutu Filologii Orientalnej, znany i ceniony arabista. Jego zapał i upór pozwoliły stworzyć w Krakowie, drugi w Polsce po Warszawie, ośrodek badań japonistycznych, dzięki czemu studia orientalistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim poszerzyły zakres badań o obszar Dalekiego Wschodu.
Kierownictwo nowoutworzonego Zakładu objął obecny profesor – wówczas jeszcze docent Uniwersytetu Warszawskiego – Mikołaj Melanowicz, który funkcję kierownika pełnił do roku 2004. W pierwszym roku istnienia Zakładu oprócz prof. Mikołaja Melanowicza wykładali także: prof. Wiesław Kotański – gramatykę opisową (również w semestrze I następnego roku) oraz prof. Jolanta Tubielewicz – geografię. W kolejnych latach zajęcia prowadzili asystenci: mgr Olga Lorencka i mgr Ewa Kiełbińska – praktyczną naukę języka japońskiego, absolwenci japonistyki warszawskiej: mgr Bogusław Pindur – gramatykę opisową współczesnego i klasycznego języka japońskiego oraz historię Japonii, mgr Joanna Socha-Gruszczyńska – gramatykę współczesnego języka japońskiego, mgr Anna Horikoshi – naukę praktyczną, tłumaczenie tekstów japońskich i naukę pisma, oraz absolwentki krakowskiej japonistyki: mgr Aleksandra Kołodziejczyk (obecnie Szczechla) – naukę praktyczną i tłumaczenie tekstów japońskich, mgr Agnieszka Wzorek – historię i naukę pisma oraz mgr Katarzyna Turczynowicz-Suszycka – naukę pisma. Jedyną osobą, która – oprócz prof. Mikołaja Melanowicza – wykłada w Zakładzie Japonistyki od samego początku, jest mgr Andrzej Kowalunas, absolwent japonistyki warszawskiej.
Od roku 1992 w Zakładzie pracował lektor mgr Yoshida Masakatsu, na stałe mieszkający w Łodzi. Prowadził zajęcia z praktycznej nauki języka japońskiego (do 2001 r.) oraz pisma japońskiego (do 2003 r.). W roku akademickim 2000/1 w skład pracowników naukowo-dydaktycznych wchodziło ponadto ośmiu polskich wykładowców: prof. Mikołaj Melanowicz, prowadzący wykłady z literatury japońskiej oraz seminaria magisterskie, mgr Andrzej Kowalunas nauczający praktycznego języka japońskiego, dwie asystentki mianowane: mgr Wioletta Laskowska – prowadząca zajęcia z nauki praktycznej języka i tłumaczenia tekstów japońskich, oraz mgr Elżbieta Brzostowska, która uczyła do 2002 roku gramatyki współczesnego języka japońskiego. Zatrudniano również dwie asystentki na etatach rocznych: mgr Joannę Marszewską, uczącą gramatyki współczesnego i klasycznego języka japońskiego oraz historii, a także mgr Magdalenę Łukaszewicz, która prowadziła zajęcia z nauki pisma japońskiego. Zajęcia z geografii Japonii do roku 2001 prowadził prof. Rajmund Mydel z Instytutu Geografii UJ. Ponadto, jako dodatkowy lektor języka japońskiego, w Zakładzie uczyła pani Sakamoto Kazue, którą zatrudniała Fundacja Japońska.
Fundacja Japońska wspiera Zakład Japonistyki od samego początku. Sprawując wieloletnią opiekę nad naszym zakładem, rokrocznie starając się nam zapewnić wykwalifikowanych nauczycieli języka japońskiego. Do tej pory gościliśmy w Zakładzie sześć lektorek: panią Tsuchiya Chihiro, Sakamoto Kazue (dwukrotnie zatrudnianą przez Japan Foundation), Yamane Chie, Nagumo Yaeko, Homma Junko, Yokono Toyoko (2001-2004). Obecnie lektorką jest pani Sugo Sachie. Warto jeszcze wspomnieć, iż dzięki darom Fundacji (a także wielu innym instytucjom) Biblioteka Zakładu Japonistyki posiada dość bogaty księgozbiór, liczący około 8500 woluminów. Od roku 1997 Zakład Japonistyki posiada laboratorium językowe i salę komputerową. Jest to dar Rządu Japońskiego.
W Zakładzie wykłady gościnnie prowadziły również osoby nie związane z Instytutem Filologii Orientalnej. Często korzystano z pomocy przebywających w Krakowie Japończyków. Prowadzili oni zazwyczaj praktyczną naukę języka japońskiego. W pierwszym roku istnienia japonistyki lektorem japońskiego był pan Suzuki Toshihiko, w drugim studentka filologii polskiej UJ – Iwata Miho. Od października 1994 roku do października 1995 roku praktycznego japońskiego uczyła Sasaki Shinko, studentka historii UJ, następnie, od 1994 roku, doktorantka socjologii UJ – Kawakubo Shigeko, która przez rok prowadziła także zajęcia z socjologii, ekonomii i gospodarki Japonii, a w kolejnym uczyła praktycznego języka japońskiego. Ostatnią goszczącą lektorką była pani prof. Misono Yasuko z Centrum Nauczania Języka Japońskiego na Uniwersytecie Technologii i Rolnictwa w Tokio. Dodatkowe wykłady prowadzili także: Tom Wright – buddysta i buddolog mieszkający na stałe w Japonii, który w semestrze zimowym w 1997 roku prowadził konwersatorium buddologiczne. Jeden semestr zajęć w 1998 roku prowadził również dr Stanisław Filipek, a jego wykłady dotyczyły współczesnej Japonii. Od 1997 do 2000 roku studenci mogli uczestniczyć również w konwersatorium z teatru japońskiego, który prowadziła mgr Sławomira Borowska, absolwentka filologii polskiej UJ.
Od kilku lat Zakład stara się poszerzyć pole badawcze również o Chiny. Do obowiązkowego planu zajęć doszły także kursy sinologiczne. Wprowadzono dwuletni lektorat języka chińskiego, który na początku, przez pierwsze dwa lata, prowadziła pani mgr Adina Zemanek, sinolog, absolwentka Uniwersytetu Bukaresztańskiego. W roku akademickim 2003/4 języka chińskiego nauczała doktorantka socjologii UJ – mgr He Gan. Od roku 2004/5 lektorem języka chińskiego jest mgr Fu Haifeng. Jeśli chodzi o literaturę chińską, to pierwsze wykłady z tego przedmiotu prowadziła mgr Adina Zemanek. Od roku akademickiego 2003/4 przedmiot ten wykłada prof. Lidia Kasarełło, specjalistka od literatury chińskiej z Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadzi ona również dla IV i V roku konwersatorium z literatury chińskiej. Dzięki poszerzaniu studiów japonistycznych o studia sinologiczne, dwa lata temu podjęto uchwałę zmieniającą nazwę Zakład Japonistyki na Zakład Japonistyki i Sinologii.
W roku 2004 nowym kierownikiem Zakładu Japonistyki i Sinologii został prof. Romuald Huszcza, który pracownikiem Instytutu Filologii Orientalnej UJ jest od roku 2001. Pan profesor od początku prowadzi wykład z gramatyki opisowej języka japońskiego, a także seminarium językoznawcze.
Pierwsza obrona pracy magisterskiej odbyła się w czerwcu 1992 roku. Do dzisiaj prace magisterskie obroniło 115 osób. 52 prace dotyczy literaturoznawstwa, 22 – językoznawstwa, 17 – historii, 8 – zagadnień kulturoznawczych i socjologicznych, 7 – sztuki japońskiej, 3 – religii, po 2 – filmu, ekonomii i polityki. 5 dotychczasowych absolwentów krakowskiej japonistyki obroniło także doktoraty, w tym 3 prace literaturoznawcze i 2 językoznawcze.
Opracował: Adam Bednarczyk
na podstawie: Łukasiewicz Magdalena, Studia japonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, [w:] Japonica, nr 12, Zakład Japonistyki i Koreanistyki, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2000.